Vĩ độ là một khái niệm cơ bản trong địa lý học dùng để xác định vị trí một điểm trên bề mặt Trái Đất theo hướng Bắc–Nam, tính từ đường xích đạo. Vĩ độ được đo bằng độ, từ 0° tại xích đạo đến 90° ở hai cực Bắc và Nam. Việc xác định vĩ độ chính xác giúp các nhà khoa học và các ngành liên quan hiểu rõ hơn về điều kiện khí hậu, sự phân bố động vật và thực vật cũng như các hiện tượng tự nhiên theo vùng địa lý. Trong nghiên cứu khí hậu, vĩ độ đóng vai trò quyết định nhiệt độ trung bình, lượng mưa và các tác động thời tiết đặc trưng ở từng khu vực. Ngoài ra, vĩ độ còn ảnh hưởng đến mùa vụ và thời gian chiếu sáng mặt trời ở các vùng khác nhau trên thế giới. Theo đó, các chuyên gia dự báo thời tiết và quản lý tài nguyên thiên nhiên đều dựa vào dữ liệu vĩ độ để đưa ra các dự đoán chính xác, kịp thời, hỗ trợ công tác phòng chống thiên tai và phát triển bền vững. Vĩ độ (Latitude): Là tọa độ xác định vị trí bắc – nam của một điểm trên Trái Đất. Các đường vĩ tuyến là những đường cong song song với xích đạo. Vĩ độ được đo bằng góc từ mặt phẳng xích đạo đến điểm cần xác định. Vĩ độ đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định thời gian và cường độ chiếu sáng mặt trời trên bề mặt Trái Đất, từ đó tạo ra sự khác biệt rõ nét về khí hậu từng vùng. Ở vùng vĩ độ thấp gần xích đạo, ánh sáng mặt trời gần như đều đặn, thời gian ban ngày và ban đêm tương đương quanh năm, dẫn đến khí hậu nhiệt đới ổn định. Trong khi đó, tại vùng vĩ độ cao hơn, thời gian ban ngày và đêm thay đổi đáng kể theo mùa, như vào mùa hè có ngày dài và ban đêm ngắn, còn mùa đông thì ngược lại, hiện tượng này gây ra những thay đổi lớn trong nhiệt độ và điều kiện sinh vật. Các nhà khoa học và kỹ sư sử dụng kiến thức về vĩ độ để thiết kế các hệ thống năng lượng mặt trời và quản lý tiêu thụ điện năng hiệu quả hơn. Đồng thời, hiểu rõ ảnh hưởng của vĩ độ giúp người dân chuẩn bị tốt hơn với các điều kiện thời tiết khắc nghiệt và thay đổi khí hậu theo mùa. Vĩ độ và kinh độ là các phép đo vị trí trên trái đất. Nếu biết cách đọc vĩ độ và kinh độ trên bản đồ, bạn có thể xác định toạ độ địa lý của bất cứ điểm nào trên bản đồ.
